Co różni ludzi mających mocne poczucie własnej wartości od tych, którym tego brakuje?
„Zarówno ludzie mający poczucie własnej wartości, jak i ci, którym owego poczucia brakuje, są omylni. Jednym i drugim zdarza się popełniać błędy oraz nie osiągać zamierzonych celów i nie spełniać marzeń. W obu grupach znajdziemy jednostki atrakcyjne i nieatrakcyjne. W obu odnajdziemy osoby odnoszące sukcesy w biznesie, nauce, sporcie, relacjach międzyludzkich i innych dziedzinach oraz osoby takich sukcesów nieodnoszące. Cóż zatem rożni obie te grupy?”
To pytanie zadał Glenn R. Schiraldi w swojej książce „Jesteś kimś więcej niż myślisz” (będę jeszcze o niej pisać w dalszej części tekstu).
Spróbuję odpowiedzieć na to pytanie
Otóż, ludzie mający mocne poczucie własnej wartości różnią się pod wieloma względami od tych, którym tego brakuje. Kluczowe różnice to:
Pewność siebie vs. Niepewność
Osoby z mocnym poczuciem własnej wartości zazwyczaj są bardziej pewne siebie. Maja wiarę w swoje umiejętności i przekonanie, że są wartościowe jako jednostki. Natomiast osoby z niskim poczuciem własnej wartości często doświadczają niepewności i wątpliwości co do siebie.
Otwartość na wyzwania vs. Unikanie ryzyka
Ludzie o silnym poczuciu własnej wartości są zazwyczaj bardziej otwarci na wyzwania i ryzyko. Są bardziej skłonni próbować nowych rzeczy, ponieważ nie boją się porażki. Osoby z niskim poczuciem własnej wartości mogą unikać ryzyka, aby uniknąć potencjalnej krytyki lub oceny negatywnej.
Zdolność do akceptacji krytyki vs. Obrona przed nią
Osoby z mocnym poczuciem własnej wartości często potrafią konstruktywnie reagować na krytykę. Potrafią oddzielić swoją wartość jako osoby, od swoich działań i są otwarte na naukę i poprawę. Osoby z niskim poczuciem własnej wartości mogą bronić się przed krytyką i traktować ją jako atak na siebie.
Zdolność do budowania zdrowych relacji vs. Trudności w relacjach
Mocne poczucie własnej wartości może sprzyjać zdrowym relacjom, ponieważ osoby „odczuwające się” jako wartościowe często przyciągają innych i budują relacje na równorzędnych zasadach. Osoby z niskim poczuciem własnej wartości mogą mieć trudności w utrzymywaniu zdrowych relacji, ponieważ mogą być bardziej podatne na manipulację lub niewłaściwe traktowanie.
Zdrowe podejście do sukcesu vs. Obsesyjne dążenie do uznania
Ludzie z mocnym poczuciem własnej wartości często maja bardziej „zdrowe” podejście do sukcesu. Widzą sukces jako osiągnięcie swoich celów i realizację swoich wartości, a niekoniecznie jako sposób na zdobycie uznania innych. Osoby z niskim poczuciem własnej wartości mogą obsesyjnie dążyć do uznania i akceptacji innych przez sukces, co może prowadzić do nadmiernego stresu i niezadowolenia.
Zdrowy poziom asertywności vs. Unikanie konfliktów
Osoby z mocnym poczuciem własnej wartości są zazwyczaj bardziej asertywne, co oznacza, że potrafią wyrażać swoje potrzeby i zdania w sposób szanujący siebie innych. Osoby z niskim poczuciem własnej wartości mogą unikać konfliktów i trudno jest im wyrażać swoje potrzeby.
Lepsze samopoczucie i zdrowie psychiczne vs. Depresja i lęk
Mocne poczucie własnej wartości jest związane z lepszym samopoczuciem psychicznym, większą odpornością na stres oraz niższym ryzykiem depresji i lęku. Osoby z niskim poczuciem własnej wartości mogą być bardziej podatne na problemy zdrowia psychicznego.
Warto pamiętać, że poczucie własnej wartości może się zmieniać w miarę, jak osoba rozwija się i doświadcza różnych sytuacji życiowych. Jeśli ktoś ma trudności z poczuciem własnej wartości, może to być obszar do pracy i rozwoju osobistego, który może być wsparciem przez terapię lub samopomoc.
Co na to ACT?
Z perspektywy terapii akceptacji i zaangażowania ACT chcąc zwiększyć poczucie własnej wartości należy podjąć kilka kroków:
- Uświadomienie sobie wartości: zrozumienie swoich wartości życiowych jest kluczowe. Jakie aspekty życia są dla ciebie ważne? To mogą być relacje, praca, rozwój osobisty, zdrowie, twórczość, itp. Świadomość swoich wartości pomoże ci skoncentrować się na działaniach, które naprawdę dla ciebie znacząco wplywaja na poczucie spełnienia.
- Akceptacja myśli i uczuć: ACT zakłada, że wszyscy doświadczamy negatywnych myśli i emocji. Ważne jest jednak, aby nie walczyć z nimi, lecz akceptować je jako naturalną część życia. Zamiast unikać lub tłumić trudne myśli i emocje, staraj się do nich podejść z ciekawością i akceptacją. Pozwól im istnieć, niezależnie od tego, jakie są.
- Świadomość uważności: ćwiczenie uważności może pomóc w zwiększeniu świadomości swoich myśli, emocji i ciała w danym momencie. Uważność pozwala na zdystansowanie się od myśli, nie identyfikując się z nimi, co może pomóc w zmniejszeniu negatywnego wpływu, jaki mogą mieć na twoje poczucie własnej wartości.
- Zaangażowanie w działanie zgodnie z wartościami: to kluczowy aspekt ACT. Pomaga skupić się na działaniach, które są zgodne z twoimi wartościami, nawet jeśli towarzyszą im trudności. Działając zgodnie z tym, co naprawdę jest dla ciebie ważne, wzmacniasz poczucie, że robisz coś wartościowego, niezależnie od wyników czy ocen innych ludzi.
- Definiowanie celów i kroków: określenie konkretnych celów i kroków działania może pomoc w przekształceniu abstrakcyjnych wartości w konkretne działania. Skoncentruj się na małych, osiągalnych krokach, które są zgodne z twoimi wartościami i które mogą stopniowo prowadzić do większego poczucia własnej wartości.
- Rozwijanie elastyczności: ACT zachęca do elastycznego podejścia do życia i otwartości na zmiany. Nie zawsze wszystko pójdzie zgodnie z planem, ale ważne jest aby być gotowym do przystosowania się do nowych okoliczności i kontynuowania dążenia do swoich celów.
- Wsparcie terapeutyczne: jeśli czujesz, że potrzebujesz wsparcia w pracy nad zwiększeniem poczucia własnej wartości przy użyciu modelu ACT, skontaktuj się ze mną. Pomogę Ci w bardziej indywidualnym i ukierunkowanym podejściu do twoich wyzwań i celów.
Praca własna – propozycje
Jeśli jednak chciałabyś/chciałbyś samodzielnie popracować nad podniesieniem poczucia swojej wartości, to proponuję Tobie 3 książki samopomocowe.
Pierwsza
„6 filarów poczucia własnej wartości” napisana przez psychoterapeutę Nathaniela Brandena. Książka nie jest nowością, jest znana i sprzedana na świecie, jak widać na okładce, w milionach egzemplarzy. W opisie tej książki możemy przeczytać, że „jest to najsłynniejszy poradnik psychologiczny o poczuciu własnej wartości. Książka udziela odpowiedzi na cztery pytania:
– Czym jest poczucie własnej wartości?
– Dlaczego jest ważne?
– Co można zrobić, aby podnieść jego poziom?
– Jaką rolę pełnią inni w jego kształtowaniu?
Książka ta jest wezwaniem do działania. Jest wezwaniem do walki, przełożonym na język psychologii: moje „ja” musi być doceniane i realizowane, a nie odrzucane i zaniedbywane. Książka ta adresowana jest do wszystkich kobiet i mężczyzn, którzy pragną aktywnie uczestniczyć w procesie własnej ewolucji, a także do psychologów, rodziców, nauczycieli i liderów odpowiedzialnych za modele funkcjonowania zbiorowości. Jest to książka o tym, co może być.”
I jeszcze cytat ze środka książki: „Bez akceptacji siebie poczucie własnej wartości jest niemożliwe.”
Ten cytat mocno odbija się w kolejnej książce
„Poznaj, zaakceptuj i pokochaj siebie. 5 kroków do wzmocnienia poczucia własnej wartości” Megan MacCutcheon. Megan MacCutcheon jest ekspertem w dziedzinie samooceny i licencjonowanym doradcą. Według jej książki najważniejsze etapy (5 kroków) wzmocnienia samooceny to:
– Poznanie siebie, aby określić kim jesteś dzisiaj i jakie doświadczenia i nawyki ukształtowały twoją obecną samoocenę
– Zadbanie o siebie, aby eliminując „wewnętrznego krytyka” stosować wspierające stwierdzenia i zatroszczyć się o siebie pod względem fizycznym i emocjonalnym
– Szanowanie siebie, aby ustalając własny system wartości, nie zadowalać innych kosztem siebie i dotrzymywać złożonych obietnic
– Zaakceptowanie siebie, aby przyznając się do swoich ograniczeń i niedoskonałości, radzić sobie z krytyką i umieć przebaczać sobie i innym.
– Pokochanie siebie, aby umieć przyjmować komplementy, ufać sobie, odkrywać i okazywać uczucia potrzebne do wzmocnienia poczucia własnej wartości.
Książka zawiera dużo ćwiczeń do pracy własnej oraz historie klientek Megan.
I jeszcze krótki cytat ze środka książki: „Poznanie siebie, to pierwszy krok na drodze do zbudowania poczucia własnej wartości. Tylko mając jasne pojęcie, kim jesteś dzisiaj, skąd przyszłaś i jakie doświadczenia ukształtowały twoją samoocenę, możesz dążyć do jej podniesienia.”
Trzecia
„Jesteś kimś więcej niż myślisz”, której autorem jest Glenn R. Schiraldi. Książka jest jednocześnie programem budowania poczucia własnej wartości, z ćwiczeniami i przykładami wielu narzędzi do zastosowania. Jakie są główne punkty tego programu?
– Zaakceptuj i doceń siebie
– Uwolnij się od samokrytyki
– Żyj w zgodzie ze sobą i swoimi wartościami
– Zbuduj zdrowe i stabilne poczucie własnej wartości.
Na okładce tej książki można przeczytać: „Opisane w tej książce techniki i ćwiczenia pozwolą ci wykonać milowy krok w kierunku zmiany podejścia do siebie. Dzięki ni odkryjesz swoją wrodzona wartość, dowiesz się, jak wyjść poza własne ograniczenia, i spojrzysz na siebie w całej swej złożoności z życzliwością i współczuciem, które stanowi doskonałe antidotum na samokrytykę. W poradniku znajdziesz także najnowsza wiedzę na temat plastyczności ludzkiego mózgu oraz informacje o tym, w jaki sposób sen, aktywność fizyczna i odżywianie oddziałują na twoje samopoczucie.”
Nathaniel Branden „6 filarów poczucia własnej wartości” przekład: Hanna Dąbrowska, wyd. Feeria, Łódź 2022
Megan MacCutcheon „Poznaj, zaakceptuj i pokochaj siebie. 5 kroków do wzmocnienia poczucia własnej wartości” przekład: Katarzyna Iwańska, wyd. Zwierciadło Sp. z o.o. 2021
Glenn R. Schiraldi „Jesteś kimś więcej niż myślisz”, przekład: Sylwia Pikiel, GWP 2022
